Hen (suyễn) là một bệnh dị ứng ảnh hưởng đến phế quản, nếu không biết cách phòng và điều trị bênh đúng cách sẽ có những biến chứng nguy hiểm cho trẻ.
Hen (suyễn) là một bệnh dị ứng ảnh hưởng đến phế quản. Khi phản ứng dị ứng xảy tới, các phế quản co thắt lại và bị nhầy nhớt đóng nghẹt làm cho khó thở. Một cơn suyễn có thể khiến cho một em bé hoảng sợ vì cảm giác ngột ngạt có thể gây hốt hoảng, lại càng làm cho khó thở thêm. Tác nhân đầu tiên gây phản ứng dị ứng, là dị ứng nguyên, thường bay lơ lửng trong không khí – ví dụ như phấn hoa hay bụi nhà chẳng hạn. Một khi đã từng bị suyễn rồi, một tình trạng căng thẳng về mặt xúc cảm hay vận động cơ thể có thể đều có thể gây ra một cơn suyễn.
Thường bệnh suyễn không xuất hiện trước khi đứa bé được khoảng hai tuổi. Bệnh có khuynh hướng phát ra, kèm với những bệnh dị ứng khác như chàm eczema hay sổ mũi theo mùa. Tuy nhiên, đa số trẻ em khỏi bệnh khi lớn lên. Nhiều em bé dưới một tuổi thở khò khè trong trường hợp bị viêm tiểu phế quản, khi các ống dẫn không khí nhỏ xíu của các em trở nên sưng tấy. Các bé này không nhất thiết là mắc phải bệnh suyễn. Khi các bé lớn lên và khí quản mở rộng ra, thì sẽ hết thở khò khè. Tình trạng nhiễm trùng, (chứ không phải phản ứng dị ứng) là nguyên nhân thông thường của tiếng thở khò khè này.
Triệu chứng hen suyễn ở trẻ có thể gặp:
- Thở nhọc nhằn: Thở ra trở nên khó khăn và bụng có thể phải thóp vào cùng với sức cố gắng để hít vào.
- Cảm giác nghẹt thở.
- Thở khò khè.
- Ho liên tục.
- Tím tái quanh môi và thiếu dưỡng khí.
Bệnh hen suyễn ở trẻ có nghiêm trọng không?
Các cơn suyễn có khả năng gây hoảng sợ, song với thuốc và lời khuyên của bác sỹ, bé sẽ không bị biến chứng nào nghiêm trọng cả.
Việc gì phải làm trước tiên khi trẻ bị hen suyễn?
- Đi khám bác sỹ ngay nếu bé đang lên một cơn suyễn.
- Nếu cơn suyễn xảy tới khi bé đang nằm ngủ, hãy nâng cho bé ngồi dậy, tựa lưng vào vài chiếc gối. Bằng không, đặt bé ngồi vào một chiếc ghế, hai cánh tay vắt ra sau lưng, trước ngực không có gì đè lên. Làm như vậy giúp cho các cơ bắp lồng ngực đẩy không khí ra hữu hiệu hơn.
- Bạn nên giữ bình tĩnh, nếu tỏ ra lo lắng sẽ làm cho bé hoảng sợ thêm.
- Trong khi chờ đợi bác sỹ tới, hãy cố gắng làm cho bé đừng chú ý tới cơn suyễn. Ví dụ nên hát cho bé nghe để cố giúp cho bé quên đi tiếng thở khò khè ấy.
Có cần đi khám bác sỹ không khi trẻ bị hen suyễn?
Hãy đi khám bác sỹ ngay lập tức, nếu bé lên cơn suyễn.
Bác sỹ có thể làm gì khi trẻ bị hen suyễn?
- Bác sỹ sẽ chữa trị cơn suyễn bằng một thứ thuốc làm giãn phế quản, làm cho phế quản nở rộng ra bằng cách làm giãn các cơ trong lớp niêm mạc lót. Thuốc này được hít trực tiếp vào phế quản và tới thẳng nơi bị tắc nghẽn. Một cơn suyễn nặng có thể đòi hỏi phải chữa trị trong bệnh viện, ở đó có thể cho những liều thuốc giãn phế quản lớn hơn qua đường hô hấp hoặc truyền tĩnh mạch.
- Trong trường hợp có dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp, bác sỹ sẽ kê toa thuốc kháng sinh.
- Bác sỹ sẽ bàn chuyện đề phòng những cơn suyễn xảy tới về sau này. Có thể bác sỹ cố gắng xác định dị ứng nguyên, nhiều phần là bằng cách thực hiện những thử nghiệm trên da đối với những dị ứng nguyên có nhiều xác suất gây dị ứng nhất, như phấn hoa hay bụi nhà chẳng hạn. Bác sỹ sẽ sắp xếp cho bạn trữ sẵn một ít thuốc làm giãn phế quản, hoặc dưới dạng lỏng, hoặc thông thường hơn, dưới dạng viên nang để bỏ vào một bình xông. Thuốc này phải cho hít ngay khi bắt đầu lên cơn suyễn. Bác sỹ sẽ yêu cầu bạn báo cho họ biết nếu bé lên một cơn suyễn nặng, hay trong trường hợp một cơn suyễn không thuyên giảm sau hai liều của thuốc làm giãn phế quản.
- Bác sỹ kê toa thuốc loại steroid trong trường hợp những biện pháp đơn giản không ngăn ngừa được những cơn suyễn tới. Một liều steroid nhỏ có thể được hít vào ba hoặc bốn lần một ngày, nếu không có hiệu quả, có thể cho một liều lớn hơn dưới dạng viên nén.
Giúp trẻ bị hen suyễn bằng cách nào?
- Trong trường hợp bác sỹ không tìm ra được dị ứng nguyên gây bệnh, chính bạn hãy cố gắng điều tra tìm ra nó. Bạn hãy để ý xem khi nào các cơn suyễn xuất hiện, vào thời gian lúc nào trong ngày hay trong năm. Hãy tránh những dị ứng nguyên dễ thấy như lông tơ gà, vịt đệm trong gối chẳng hạn và bạn hãy giữ cho bụi đừng bay lên trong nhà, bằng cách hút bụi sàn nhà, thay vì quét nhà bằng chổi.
- Có nhiều người bị suyễn vì dị ứng với súc vật. Nếu bạn nuôi chó hay mèo, hãy nhờ một người bạn chăm sóc chúng trong một hai tuần và xem các cơn suyễn của bé có bớt đi chăng.
- Hãy bảo đảm cho bé lúc nào cũng có sẵn trong tầm tay những thứ thuốc bác sỹ đã kê toa. Hãy thông báo cho nhà trường biết bé có thể lên cơn suyễn.
- Bạn hãy yêu cầu được giới thiệu tới một chuyên viên về vật lý trị liệu, để bé có thể học một vài bài tập thở, giúp cho bé thư giãn khi lên cơn suyễn.
- Hãy khuyến khích cho bé đứng lên hay ngồi dậy cho thẳng lưng để phổi của bé chiếm được nhiều thể tích hơn. Đừng để bé quá nặng cân, vì như vậy bé sẽ có thêm một khối nặng trên hai buồng phổi.
- Tập thể dục vừa phải có thể giúp cho bé dễ thở hơn, nhưng tập nhiều quá có khi lại khiến cho bé lên cơn suyễn. Tuy nhiên, môn bơi lội có thể giúp ích đặc biệt cho bé.
Xem thêm:
Nội dung bài viết do Bác sỹ Miriam Stoppard (MD MRCP) biên soạn, Bác sỹ Nguyễn Lân Đính (Giám Đốc Trung tâm Dinh dưỡng Trẻ em) dịch và được nghiên cứu, tổng hợp bởi Nhà thuốc Nhi Phúc Gia.
