Cơ thể cần cung cấp đủ nước để chuyên chở các muối khoáng thiết yếu khắp hệ tuần hoàn để duy trì tình trạng sinh hóa và để lấy đi các chất thải của cơ thể. Trong trường hợp bé bị ói mửa, tiêu chảy hay sốt, và không đưa vào đủ lượng nước đã mất đi, thì sẽ dẫn tới tình trạng mất nước.
Cơ thể cần cung cấp đủ nước để chuyên chở các muối khoáng thiết yếu khắp hệ tuần hoàn để duy trì tình trạng sinh hóa và để lấy đi các chất thải của cơ thể. Trong trường hợp bé mất nước do ói mửa, tiêu chảy hay sốt, và không đưa vào đủ lượng nước đã mất đi, thì sẽ dẫn tới tình trạng mất nước.
Trẻ bị mất nước có nghiêm trọng không?
Ở các em bé, tiêu chảy có thể mau phát sinh ra mất nước vì ruột không có đủ thời gian để hấp thu nước. Do đó, khi đi cầu một phần ra phân lỏng thì không có gì đáng e ngại, nhưng nếu tiêu chảy kéo dài sáu giờ, đặc biệt là nếu có ói mửa đi kèm, dứt khoát là sẽ dẫn tới mất nước ở em bé hay trẻ em. Mất nước có giới hạn nếu bé hay bị sốt và đổ mồ hôi. Mất nước khiến sinh hóa cơ thể bị tổn hao, mất đi nhiều dưỡng chất thiết yếu và khối lượng máu tuần hoàn khắp cơ thể sẽ bị giảm sút một cách đáng lo ngại.
Triệu chứng mất nước ở trẻ có thể gặp:
- Miệng và môi khô.
- Mê man.
- Thóp lõm xuống, ở đứa trẻ dưới 18 tháng.
- Nước tiểu đặc (màu vàng sậm) hay không đi tiểu (tã khô).
Việc gì phải làm trước tiên khi trẻ bị mất nước?
- Nếu bé bị tiêu chảy hoặc ói mửa, cặp nhiệt kiểm tra xem bé có sốt không. Nếu bé sốt, hãy cố làm hạ nhiệt bằng cách lau mình bằng nước ấm.
- Trong trường hợp bé bú bình chưa dứt sữa, hãy ngưng cho bú sữa trong sáu tiếng và chỉ cho bé uống nước đun sôi để nguội, bằng muỗng hay bằng bình hoặc bằng tách. Tiếp tục cho bé bú sữa mẹ. Nếu không ngưng tiêu chảy hoặc ói mửa sau sáu tiếng, hãy đi khám bác sĩ ngay.
- Khuyến khích bé chăm uống nước nhiều lần từng chút một – cứ độ mười phút lại uống một lần. Đừng cho bé uống sữa hay nước ép trái cây nguyên chất (không pha thêm nước).
- Cứ mỗi nửa lít nước, hay bất cứ thứ nước uống nào mà bé thích, hãy bỏ thêm 20 ml (4 muỗng cà phê) đường glucose và 2,5 ml (½ muỗn cà phê) muối trong 500 ml nước sôi. Đại khái, bé cần uống ít nhất 200 ml nước cho mỗi kilô thể trọng trong vòng 24 giờ đầu bị ói mửa hoặc tiêu chảy. Đường glucoso cung cấp năng lượng, và muối, dù chỉ với lượng nhỏ, là cần thiết, vì mất muối có thể tăng thêm các rồi loạn do mất nước.
- Không cho bé uống thuốc trị ói mửa hay tiêu chảy trừ phi đã được bác sĩ kê toa.
Có cần đi khám bác sĩ không khi trẻ bị mất nước?
Hãy đi khám bác sĩ ngay, nếu bé bị tiêu chảy đã hơn sáu tiếng rồi, hoặc bé đang ói mửa và cứ uống vào là ói ra.
Bác sĩ có thể làm gì khi trẻ bị mất nước?
Bác sĩ sẽ có thể kê toa một thứ bột để pha thêm vào nước cho bé uống. Thuốc này sẽ thay thế các muối khoáng thiết yếu đã bị mất đi. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bé có thể được nhập viện và truyền tĩnh mạch những dịch truyền thiết yếu.
Bác sĩ có thể khuyên nên đổi công thức sữa bột bé đang dùng sang một thứ sữa khác không có đường. Có thể là bé bị dị ứng với chất đường trong sữa (lactose).
Giúp trẻ bị mất nước bằng cách nào?
- Kiểm tra màu nước tiểu của bé. Nếu nước tiểu trở nên trong và bình thường hơn, đó là dấu hiệu tốt chứng tỏ mức các dịch cơ thể của bé đang bình thường trở lại.
- Khi hết bệnh, lại cho bú sữa theo cữ trở lại dần dần. Pha sữa loãng nước gấp ba so vơi cách pha thường lệ. Giảm dần lượng nước trong bình xuống với tỷ lệ bình thường trong vòng hai hay ba ngày sau.
- Nếu bạn đang cho bé ăn dặm chuyển sang thức ăn đặc, hãy nhớ cho bé uống đủ nước. Sữa mẹ hay sữa bình đều có tỷ lệ nước cao và khi được thay thế bằng thức ăn đặc, các mức dịch cơ thể có thể bị giảm sút mà bạn không hay.
Xem thêm:
Nội dung bài viết do Bác sĩ Miriam Stoppard (MD MRCP) biên soạn, Bác sĩ Nguyễn Lân Đính (Giám Đốc Trung tâm Dinh dưỡng Trẻ em) dịch và được nghiên cứu, tổng hợp bởi Nhà thuốc Nhi Phúc Gia.
