Phân biệt “trái”, “phải” đối với trẻ không phải đơn giản, khi dạy Lưu Mi, tôi luôn để cháu nhớ rõ tay cầm bút và tay cầm đũa là “tay phải”, vậy thì mắt, lông mày, tai, chân và những đồ vật cùng ở vào phía đó đều là bên “phải”. Như thế, lấy mình làm mốc phân biệt rõ “trái”, “phải” rất nhanh. Nhưng đối với “trái”, “phải” của những những mốc khác nhau thì phân biệt thế nào! Trước hết, tôi đứng đối diện với nhau, yêu cầu cháu chỉ dùng “tay phải” của tôi, quả nhiên cháu lấy mình làm mốc chỉ ra “tay phải” của tôi, lúc đó, tôi giơ “tay phải” mà cháu chỉ, quay người cùng hướng với cháu, bảo cháu cùng giơ “tay phải”, cháu kinh ngạc phát hiện thấy hai bên giống nhau. Lần thứ hai, tôi lại giơ “tay phải” thật sự rồi quay ngược đúng đối diện với cháu. Cứ như vậy, sau nhiều lần thực hiện, một đứa trẻ vừa tròn ba tuổi đã tích lũy được kinh nghiệm để có thể phân biệt chính xác “trái”, “phải” không cùng mốc.

Cách rèn luyện khả năng tư duy theo các bước phân tích, so sánh, tổng hợp, trừu tượng, khái quát này có thể vẫn dũng khí truyền thụ tri thức về phân biệt màu sắc, phân loại và xây dựng khái niệm.

Ví dụ, khi tôi đưa cho Lưu Mi một quả bóng đỏ và nói với cháu, đây là bóng đỏ, lại cho cháu một bông hoa đỏ, cùng nói với cháu, đây là hoa đỏ. Trước tiên, để cháu so sánh màu sắc của hai đồ vật này, tiếp theo sẽ hướng dẫn cháu đi tìm khăn đỏ, đèn đỏ, mũ đỏ rất nhanh, từ những cảm nhận cụ thể này, trải qua so sánh, cháu sẽ trừu tượng hóa thành khái niệm màu đỏ. Cứ như vậy, từ hai tuổi cháu đã phân biệt được năm màu cơ bản: đỏ vàng, xanh, trắng và đen, đến khi năm tuổi cháu đã phân biệt được hơn 20 loại màu sắc khác nhau.

Tương tự, khi học phân loại và qui loại, trước tiên tôi nói với cháu, xe ô tô có thể cho người đến những nơi rất xa, cũng có thể cho hàng hóa đến những nơi mà người ta cần, chúng ta gọi những công cụ có thể cho người hãy cho hàng hóa là “phương tiện giao thông”. Như vậy, còn có các phương tiện nào có thể đưa người và hàng đến những nơi rất xa? Qua vài lần gợi ý, cháu đã có thể qui loại ô tô, tàu hỏa, máy bay, tàu thuyền vào trong nhóm “phương tiện giao thông”, cứ như vậy, nào là “hoa quả”, “rau cỏ”, “gia cầm”, “đồ gia dụng”, “đồ dùng trong bữa ăn” cho đến “động vật”, “thực vật”, “sinh vật”… cháu cũng biết phân loại và qui loại rất nhanh.